به گزارش مشرق به نقل از فارس، پروفسور «آوی کوبر» استاد دانشگاه «بار ایلان» اسرائیل در رشته مطالعات سیاسی بوده و در مرکز مطالعات استراتژیک «بگین-سادات» نیز به عنوان پژوهشگر فعالیت می‌کند.
وی طی مقاله‌ای به بررسی کارآیی سامانه دفاع موشکی «گنبد آهنین» پرداخت و نوشت شاید تحسین اولیه، شایسته سامانه گنبد آهنین باشد اما این سامانه قابلیت بازدارندگی اسرائیل را بهبود نمی‌بخشد بلکه باعث ایجاد مسابقه تسلیحاتی در میان دشمنان اسرائیل شده و آنها تلاش خواهند کرد تا این سامانه را شکست دهند. به علاوه شانس اقدامات تنبیهی اسرائیل را که برای بازدارندگی را کاهش می دهد.
آوی کوبر در این مقاله ادامه داد: در اوایل فوریه 2013 ارتش اسرائیل سامانه دفاع موشکی گنبد آهنین را در شمال مستقر کرد تا با تهدیدات احتمالی در این منطقه مقابله کند. این سامانه دستاورد فناوری چشمگیر با ارزش است. این سامانه نه تنها قابلیت نجات جان انسان ها را دارد بلکه می تواند آزادی عمل بیشتری را برای سیاستمداران و ارتش در رابطه با چگونگی پاسخ به حملات فراهم کند.
این محقق اسرائیلی اضافه کرد: بر اساس برآورد اولیه این سامانه در عملیات ستون دفاع توانست 90 درصد از موشک‌هایی که به سوی شهرک‌های اسرائیلی شلیک شد را سرنگون کند که فراتر از انتظارات بود. این سامانه جان شهروندان و نظامیان را نجات داد. با وجود آنکه هزینه این سامانه زیاد است اما هنوز از هزینه ای که توسط موشک‌های فلسطینیان یا حزب الله ایجاد می شد کمتر است.
هر موشک سامانه گنبد آهنین 50 هزار دلار هزینه دارد
هزینه هر موشک سامانه گنبد آهنین حداکثر به 50 هزار دلار می رسد این در حالی است که هر موشک که به کشته شدن یک فرد منتهی شود هزینه 750 هزار دلاری خواهد داشت و اگر خسارت مادی داشته باشد هزینه ای 190 هزار دلاری برای اسرائیل به بار خواهد آورد. از سوی دیگر آمادگی آمریکا برای کمک به بودجه این سامانه بدان معنی است که بار این سامانه بر بودجه امنیتی اسرائیل قابل تحمل خواهد بود.
گنبد آهنین نمی‌تواند با انبوه موشک‌های شلیک شده از سوی دشمن مقابله کند
انتقادها از سامانه:
تعدادی از کارشناسان نکته هایی را درباره این سامانه مطرح کرده اند که کارایی این سامانه را با تردید مواجه کرده اند.به طور مثال برخی مدعی هستند که این سامانه به سختی بتواند با هزاران موشک شلیک شده از سوی دشمن مقابله کند به خصوص این چالش زمانی مشخص می شود که با سکوهای پرتاب چندگانه موشک مواجه شود.
گنبد آهنین نمی‌تواند از مناطق مرزی محافظت کند
از سوی دیگر این سامانه از همان ابتدا قادر نبود تا مناطقی که نزدیک به نوار غزه است را محافظت کند و برای محافظت از این مناطق باید از سامانه‌های دیگری نظیر حائل های لیزری استفاده شود. همچنین این کارشناسان گفته اند که کارآیی گنبد آهنین به دلیل رد شدن تعدادی از موشک ها از این سامانه محدود است.
اما جنبه های منفی دیگری در این سامانه وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
گنبد آهنین قابلیت بازدارندگی اسرائیل را با چالش مواجه می‌کند
مهمترین چالش در این واقعیت نهفته است که این سامانه قابلیت بازدارندگی به وجود نمی آورد. گنبد آهنین قادر نیست اشتهای حزب الله و فلسطینیان برای حمله به اسرائیل را نابود کند. برای بازدارندگی، انتظار می رود که مهاجم هزینه گزافی را به دلیل تهاجم پرداخت کند اما هم اکنون سامانه گنبد آهنین فقط تلاش تهدیدکنندگان را خنثی می کند اما مانع آنها نمی شود. به علاوه، به طور ضمنی و به طور ناخواسته این پیام داده شد که طرف به چالش کشیده شده آمادگی تحمل حملات را به جبهه داخلی خود را دارد که همین موضوع اسرائیل را در موضع ضعف در مقابل دشمنان خود قرار می دهد و به صورت منفی حالت بازدارندگی را تحت تاثیر قرار می دهد.
اینگونه استدلال می‌شود که به دلیل وجود سامانه گنبد آهنین شهرهای اسرائیلی گروگان گروه‌های فلسطینی نخواهند بود اما این گمانه تا حدودی درست است چون آژیر خطر و 10 درصد از موشک‌هایی که از سامانه گنبد آهنین عبور می‌کنند تاثیرات تضعیف روحیه دارند.
نفوذ این موشک‌ها همچنان شهروندان اسرائیلی را مجبور می‌کند تا در جریان حملات موشکی به پناهگاه‌ها بروند و همین موضوع زندگی عادی را با اختلال مواجه می‌کند.
حتی در صورتی که سامانه به طور کامل اجازه عبور موشک‌ها را ندهد نمی‌توان توقع زندگی عادی در زمان صلح را داشت چون بقایای موشک‌هایی که رهگیری شده و حتی خود موشک‌های رهگیر خطراتی را برای مردم در مناطق باز به همراه خواهد داشت.
به علاوه با وجود توانایی اسرائیل برای تحمل حملات موشکی به دلیل نرخ پایین تلفات اما شهرهای مرزی محکوم به تحمل درگیری طولانی مدت بوده و گروگان حماس و حزب‌الله به شمار می‌آیند.
این استدلال که سامانه گنبد آهنین برای رهبران سیاسی و ارتش زمان را برای انجام اقدام تهاجمی فراهم کرده نیز چالش برانگیز است. همین موضوع سبب خواهد شد تا مسیر دیگری را ایجاد کند. عدم تلفات در میان شهروندان اسرائیلی ممکن است مانع از عملیات نظامی تنبیهی گسترده شود و چه از نظر داخلی و چه خارجی غیر قانونی جلوه داده شود.
گنبد آهنین به ایجاد مسابقه تسلیحاتی منتهی می‌شود
در نهایت، مشکل سامانه گنبد آهنین در مدیریت حجم گسترده‌ای از موشک‌هایی که به سوی شهرک‌های اسرائیلی شلیک می‌شود به عنوان یک کاتالیست برای ایجاد رقابت تسلیحاتی منتهی می‌شود چون همین عامل سبب می‌شود تا حریفان به سوی دستیابی به حجم گسترده‌ای از موشک‌ها و راکت‌ها بروند تا بتوانند از پوشش دفاعی این سامانه نفوذ کنند.
به همین دلیل بوده که در جریان جنگ سرد ابرقدرت‌ها موافقت کردند تا مانع از استقرار اینگونه سامانه‌ها شوند. اگر چه حجم کوچک اسرائیل استقرار این سامانه را توجیه می‌کند اما نمی‌تواند این واقعیت را تغییر دهد که دشمنان اسرائیل پیشتر ضعف دفاعی اسرائیل رادرک کرده و به همین دلیل به طور گسترده‌ای در حال تسلیح خود هستند، روندی که سامانه گنبد آهنین و دیگر سامانه‌های دفاعی فعال دیگر را به چالش خواهد کشید.
نتیجه:
جنبه بسیار مثبت سامانه گنبد آهنین توانایی نجات جان انسان‌های این سامانه بوده و با وجود سامانه گنبد آهنین این احساس در میان شهروندان اسرائیلی ایجاد شده که هم اکنون بهتر تحت محافظت هستند اگرچه همچنان برخی تردیدها درباره منافع این سامانه وجود دارد.
این سامانه نمی‌تواند از کسانی که نزدیک مرزها زندگی می‌کنند حفاظت کند و به سختی بتواند مانع از ایجاد اختلال در زندگی روزانه مردم و تضعیف روحیه شود.
به علاوه این سامانه ممکن است درباره ایجاد بازدارندگی نگرانی‌هایی را ایجاد کند و این برداشت را به وجود آورد که اسرائیل خود را برای تحمل کردن هرگونه حملات موشکی دشمن آماده می‌کند. به علاوه سامانه گنبد آهنین در زمینه آزادی عمل دستان اسرائیل را می‌بندد و ممکن است رویکرد تهاجمی اسرائیل را به چالش بکشد. در نهایت این سامانه ممکن است مسابقه تسلیحاتی را به وجود آورده و تلاش اعراب برای استفاده از مشکل سامانه گنبد آهنین در مقابله با حجم گسترده موشک‌ها را تحریک کند.
«ایهود اولمرت» نخست وزیر سابق اسرائیل به درستی گفت که «ما نمی‌توانیم خود را از مرگ محافظت کنیم». گنبد آهنین تنها در یک شرایط خوب خواهد بود که رده‌های نظامی و سیاسی اسرائیل محدودیت‌های این سامانه را به خوبی درک کنند.
وی طی مقاله‌ای به بررسی کارآیی سامانه دفاع موشکی «گنبد آهنین» پرداخت و نوشت شاید تحسین اولیه، شایسته سامانه گنبد آهنین باشد اما این سامانه قابلیت بازدارندگی اسرائیل را بهبود نمی‌بخشد بلکه باعث ایجاد مسابقه تسلیحاتی در میان دشمنان اسرائیل شده و آنها تلاش خواهند کرد تا این سامانه را شکست دهند. به علاوه شانس اقدامات تنبیهی اسرائیل را که برای بازدارندگی را کاهش می دهد.
آوی کوبر در این مقاله ادامه داد: در اوایل فوریه 2013 ارتش اسرائیل سامانه دفاع موشکی گنبد آهنین را در شمال مستقر کرد تا با تهدیدات احتمالی در این منطقه مقابله کند. این سامانه دستاورد فناوری چشمگیر با ارزش است. این سامانه نه تنها قابلیت نجات جان انسان ها را دارد بلکه می تواند آزادی عمل بیشتری را برای سیاستمداران و ارتش در رابطه با چگونگی پاسخ به حملات فراهم کند.
این محقق اسرائیلی اضافه کرد: بر اساس برآورد اولیه این سامانه در عملیات ستون دفاع توانست 90 درصد از موشک‌هایی که به سوی شهرک‌های اسرائیلی شلیک شد را سرنگون کند که فراتر از انتظارات بود. این سامانه جان شهروندان و نظامیان را نجات داد. با وجود آنکه هزینه این سامانه زیاد است اما هنوز از هزینه ای که توسط موشک‌های فلسطینیان یا حزب الله ایجاد می شد کمتر است.
هر موشک سامانه گنبد آهنین 50 هزار دلار هزینه دارد
هزینه هر موشک سامانه گنبد آهنین حداکثر به 50 هزار دلار می رسد این در حالی است که هر موشک که به کشته شدن یک فرد منتهی شود هزینه 750 هزار دلاری خواهد داشت و اگر خسارت مادی داشته باشد هزینه ای 190 هزار دلاری برای اسرائیل به بار خواهد آورد. از سوی دیگر آمادگی آمریکا برای کمک به بودجه این سامانه بدان معنی است که بار این سامانه بر بودجه امنیتی اسرائیل قابل تحمل خواهد بود.
گنبد آهنین نمی‌تواند با انبوه موشک‌های شلیک شده از سوی دشمن مقابله کند
انتقادها از سامانه:
تعدادی از کارشناسان نکته هایی را درباره این سامانه مطرح کرده اند که کارایی این سامانه را با تردید مواجه کرده اند.به طور مثال برخی مدعی هستند که این سامانه به سختی بتواند با هزاران موشک شلیک شده از سوی دشمن مقابله کند به خصوص این چالش زمانی مشخص می شود که با سکوهای پرتاب چندگانه موشک مواجه شود.
گنبد آهنین نمی‌تواند از مناطق مرزی محافظت کند
از سوی دیگر این سامانه از همان ابتدا قادر نبود تا مناطقی که نزدیک به نوار غزه است را محافظت کند و برای محافظت از این مناطق باید از سامانه‌های دیگری نظیر حائل های لیزری استفاده شود. همچنین این کارشناسان گفته اند که کارآیی گنبد آهنین به دلیل رد شدن تعدادی از موشک ها از این سامانه محدود است.
اما جنبه های منفی دیگری در این سامانه وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
گنبد آهنین قابلیت بازدارندگی اسرائیل را با چالش مواجه می‌کند
مهمترین چالش در این واقعیت نهفته است که این سامانه قابلیت بازدارندگی به وجود نمی آورد. گنبد آهنین قادر نیست اشتهای حزب الله و فلسطینیان برای حمله به اسرائیل را نابود کند. برای بازدارندگی، انتظار می رود که مهاجم هزینه گزافی را به دلیل تهاجم پرداخت کند اما هم اکنون سامانه گنبد آهنین فقط تلاش تهدیدکنندگان را خنثی می کند اما مانع آنها نمی شود. به علاوه، به طور ضمنی و به طور ناخواسته این پیام داده شد که طرف به چالش کشیده شده آمادگی تحمل حملات را به جبهه داخلی خود را دارد که همین موضوع اسرائیل را در موضع ضعف در مقابل دشمنان خود قرار می دهد و به صورت منفی حالت بازدارندگی را تحت تاثیر قرار می دهد.
اینگونه استدلال می‌شود که به دلیل وجود سامانه گنبد آهنین شهرهای اسرائیلی گروگان گروه‌های فلسطینی نخواهند بود اما این گمانه تا حدودی درست است چون آژیر خطر و 10 درصد از موشک‌هایی که از سامانه گنبد آهنین عبور می‌کنند تاثیرات تضعیف روحیه دارند.
نفوذ این موشک‌ها همچنان شهروندان اسرائیلی را مجبور می‌کند تا در جریان حملات موشکی به پناهگاه‌ها بروند و همین موضوع زندگی عادی را با اختلال مواجه می‌کند.
حتی در صورتی که سامانه به طور کامل اجازه عبور موشک‌ها را ندهد نمی‌توان توقع زندگی عادی در زمان صلح را داشت چون بقایای موشک‌هایی که رهگیری شده و حتی خود موشک‌های رهگیر خطراتی را برای مردم در مناطق باز به همراه خواهد داشت.
به علاوه با وجود توانایی اسرائیل برای تحمل حملات موشکی به دلیل نرخ پایین تلفات اما شهرهای مرزی محکوم به تحمل درگیری طولانی مدت بوده و گروگان حماس و حزب‌الله به شمار می‌آیند.
این استدلال که سامانه گنبد آهنین برای رهبران سیاسی و ارتش زمان را برای انجام اقدام تهاجمی فراهم کرده نیز چالش برانگیز است. همین موضوع سبب خواهد شد تا مسیر دیگری را ایجاد کند. عدم تلفات در میان شهروندان اسرائیلی ممکن است مانع از عملیات نظامی تنبیهی گسترده شود و چه از نظر داخلی و چه خارجی غیر قانونی جلوه داده شود.
گنبد آهنین به ایجاد مسابقه تسلیحاتی منتهی می‌شود
در نهایت، مشکل سامانه گنبد آهنین در مدیریت حجم گسترده‌ای از موشک‌هایی که به سوی شهرک‌های اسرائیلی شلیک می‌شود به عنوان یک کاتالیست برای ایجاد رقابت تسلیحاتی منتهی می‌شود چون همین عامل سبب می‌شود تا حریفان به سوی دستیابی به حجم گسترده‌ای از موشک‌ها و راکت‌ها بروند تا بتوانند از پوشش دفاعی این سامانه نفوذ کنند.
به همین دلیل بوده که در جریان جنگ سرد ابرقدرت‌ها موافقت کردند تا مانع از استقرار اینگونه سامانه‌ها شوند. اگر چه حجم کوچک اسرائیل استقرار این سامانه را توجیه می‌کند اما نمی‌تواند این واقعیت را تغییر دهد که دشمنان اسرائیل پیشتر ضعف دفاعی اسرائیل رادرک کرده و به همین دلیل به طور گسترده‌ای در حال تسلیح خود هستند، روندی که سامانه گنبد آهنین و دیگر سامانه‌های دفاعی فعال دیگر را به چالش خواهد کشید.
نتیجه:
جنبه بسیار مثبت سامانه گنبد آهنین توانایی نجات جان انسان‌های این سامانه بوده و با وجود سامانه گنبد آهنین این احساس در میان شهروندان اسرائیلی ایجاد شده که هم اکنون بهتر تحت محافظت هستند اگرچه همچنان برخی تردیدها درباره منافع این سامانه وجود دارد.
این سامانه نمی‌تواند از کسانی که نزدیک مرزها زندگی می‌کنند حفاظت کند و به سختی بتواند مانع از ایجاد اختلال در زندگی روزانه مردم و تضعیف روحیه شود.
به علاوه این سامانه ممکن است درباره ایجاد بازدارندگی نگرانی‌هایی را ایجاد کند و این برداشت را به وجود آورد که اسرائیل خود را برای تحمل کردن هرگونه حملات موشکی دشمن آماده می‌کند. به علاوه سامانه گنبد آهنین در زمینه آزادی عمل دستان اسرائیل را می‌بندد و ممکن است رویکرد تهاجمی اسرائیل را به چالش بکشد. در نهایت این سامانه ممکن است مسابقه تسلیحاتی را به وجود آورده و تلاش اعراب برای استفاده از مشکل سامانه گنبد آهنین در مقابله با حجم گسترده موشک‌ها را تحریک کند.
«ایهود اولمرت» نخست وزیر سابق اسرائیل به درستی گفت که «ما نمی‌توانیم خود را از مرگ محافظت کنیم». گنبد آهنین تنها در یک شرایط خوب خواهد بود که رده‌های نظامی و سیاسی اسرائیل محدودیت‌های این سامانه را به خوبی درک کنند.
